W 475 roku p.n.e. ateński arystokrata, wojskowy i polityk - Kimon,
wyruszył na wyspę Skyros, w celu odnalezienia prochów jednego z
najbardziej czczonych herosów Starożytnej Grecji - Tezeusza. Wyprawa
zakończyła się sukcesem, na wyspie odkryto bogato wyposażony w
przedmioty z brązu grób, w którym spoczywały niezwykłej wielkości
ludzkie szczątki.
Kimon i jego towarzysze uznali, że ponadprzeciętne rozmiary odnalezionego ciała świadczą o nadludzkiej naturze pochowanego, wysnuli wiec wniosek, że udało im się odszukać tego, o kogo im chodziło. Według głębokiego przekonania ludzi starożytnych heros winien odznaczać się cechami odróżniającymi go od zwykłych śmiertelników - miały to być: potężny wzrost, ogromna siła, ponadprzeciętna inteligencja i uroda.Jakże ciekawy jest, w świetle wyobrażeń starożytnych Greków, zabieg pisarki, Mary Renault, która podjęła próbę stworzenia postaci Tezeusza, wbrew głęboko zakorzenionemu schematowi. Główny bohater powieści "Król Musi Umrzeć" nie jest ani olbrzymem, ani człowiekiem obdarzonym siłą atlety. Niski i drobny jest jednak Tezeusz postacią wielką przymiotami ducha i umysłu, chłonną wiedzy i nowych doświadczeń, co stawia go na pozycji wyższej od otaczających go ludzi. Jedyną cechą, w której można byłoby dopatrzyć się domniemanej "boskości" Tezeusza jest umiejętność przewidywania trzęsienia ziemi, związana z niezwykła czułością jego zmysłów: słuchu, powonienia i dotyku.
Mary Renault pozwala czytelnikowi poznać bohatera, gdy jest on jeszcze dzieckiem - ulubionym wnukiem króla Pitheusa, żywiącym przekonanym o tym, że jest synem boga morza - Posejdona. Wzrastając na dworze królewskim Tezeusz przyswaja sobie tajniki władzy, odkrywa nie-boską tajemnicę swego pochodzenia, a w momencie gdy wstępuje w wiek męski, wyrusza na wyprawę do Aten, aby poznać swojego prawdziwego ojca - króla Ajgeusza.
Droga do domu ojca okazuje się być nieprosta - wiedzie bowiem przez pustkowia zamieszkałe przez hordy rozbójników, a także przez państewko Eleusis, rządzone według makabrycznych praw matriarchatu. Według tych praw głową państwa jest królowa, zaś corocznie obierany król, po 12 miesiącach sprawowania fikcyjnych rządów u boku swojej żony, zostaje zastąpiony przez "nowszy model", który zabija go w walce. Z nastaniem nowego roku historia się powtarza.
Tezeusz niespodziewanie łamie odwieczne prawo obowiązujące w Eleusis - udaje mu się zdobyć tron i uniknąć po roku śmierci. W mieście kobiet spływa na niego zrozumienie że jest człowiekiem powołanym do zjednoczenia w jednolite państwo rozproszonych miast-państw Grecji. Od tego momentu w Tezeuszu budzi się wódz i polityk, dążący do zrealizowania tego śmiałego pomysłu.
Z Eleusis Tezeusz udaje się w dalszą drogę - na trasie jego wędrówek leżą Ateny i Kreta, miasto labiryntu, świętych byków, Minotaura i Ariadny. Mary Renault w ciekawy sposób interpretuje mit o kreteńskich przygodach herosa - zamiast krwawej walki z pół-człowiekiem, pół-bykiem jest tu chytra rozgrywka polityczna, labirynt zbudowany przez Dedala okazuje się kompleksem pałacowym, gdzie mieszkają "tancerze byków" (gimnastycy, którzy na podobieństwo artystów cyrkowych wykonują skomplikowane i niebezpieczne akrobacje na grzbiecie i rogach dzikich byków), wyzwolenie z niewoli przynosi nie nić Ariadny, a trzęsienie ziemi i zbrojny zryw mieszkańców pałacu.
Na tylnej okładce książki widnieje napis: "Powieść Mary Renault czyta się jednym tchem. Lepiej jej nie zaczynać, jeśli następnego dnia trzeba iść wcześnie do pracy". Rzadko słowa reklamujące książkę są tak prawdziwe. Gdyby można było porównać "Król Musi Umrzeć" z jakąś inną doprawioną historycznie pozycją, to musiałby to być doskonały "Egipcjanin Sinuhe".
Wydawca: Esprit (2005)
