Długo Żywiołak pracował nad swoją czwartą płytą. Coś tam ujawnili na zeszłorocznej EPce "Muzyka Psychoaktywnego Stolema", ale prawdziwe danie główne ukazało się w październiku 2017. „Pieśni Pół/nocy” to bogata skarbnica kultury i wiedzy o pradawnych dziejach Kaszub i całego Pomorza, badana poprzez koleje dziejów i sięgająca aż do, zamieszkującego te tereny w głębokim średniowieczu, ludu Wenedów. Jak zwykle wszystko podane w oryginalnej, alternatywnej i nieco groteskowej formie.
Zanim zabierzemy się za słuchanie można sobie trochę poczytać. Okładka pozwala odkryć genezy tematów ukazanych w piosenkach i ujawnia źródła ich poznawania. Tekst jest napisany ogólnie, a nie do każdego utworu osobno, ale wyczerpuje zagadnienia tak, że później śledząc teksty wie się o co chodzi i skąd to się wzięło. Można się więc zabierać za słuchanie.
A tego akurat nie brakuje. Wkładając po raz pierwszy płytę do odtwarzacza można się lekko przestraszyć. Dwadzieścia dwa kawałki i prawie osiemdziesiąt minut robi wrażenie, zwłaszcza jak się wie, że trzeba się z tym zmierzyć kilkukrotnie przez następne dni. Wszystkie te pozycje okazują się bardzo różne i praktycznie oprócz wspólnej tematyki ciężko byłoby napisać o nich jeden spójny tekst. Oprócz różnych skal głośności i tonacji, występuje różnorodne instrumentarium i rodzaje damskich i męskich wokali.
Nie wszystkie są to w ogóle utwory muzyczne. Mamy tu więc krótkie przemowy i deklamacje w języku kaszubskim, jakieś pojedyncze teksty. Innym razem odwrotnie, pojawia się zarys melodii ludowej, bądź dźwięku tradycyjnego instrumentu, a przerywnik jest instrumentalny. Są i dłuższe teksty z muzyką. Taki jest pierwszy „Vandalia Incognita” i znakomicie opowiedziany i zrobiony „Bagienna Królowa”. Żywiołak komponuje swoją muzykę do tekstów źródłowych lub układa swoje słowa do melodii ludowych jak w „Feretronem Być”. Czasem, jak w „Dens Makabreska” czy „Wionek”, przerobione są całe ludowe pieśni, a wyjątkowy jest „Ścinanie Kani”, który dotyczy starodawnego zwyczaju, ale ukazuje go we współczesnych czasach.
Ponieważ część tych tytułów to kilku lub kilkunastosekundowe wrzuty, został czas na długie utwory. Część z nich jest bardzo wolna i delikatna jak kuszące, lecz zdradzieckie „Syreny”, przywodzący na myśl mickiewiczowskie „Dziady” „Stuch”, a także „Hela” i mający częściowo niemiecki tekst „Łopi”. Również spokojny, ale melodyjny, rozkręcający się oraz ciekawy instrumentalnie i wokalnie, jest „Og?”.
Zupełnie inaczej prezentuje się krzykliwy i znacznie bardziej gitarowy „Zdziczenie Obyczajów Kaszubskich” gdzie występują też całkiem ciężkie zwolnienia i najbardziej rockowy „Żona I Ksiądz”. Tu już robi się energicznie i wręcz przebojowo: „Tam za lasem, za leszczyną…” Najbardziej hiciarski jest jednak bezwzględnie przedostatni „Bóstwa”: „Oto jest noc Kupały. W każdą Kupałę różne się dziwy działy…” Przypomina mi to trochę tą piosenkę Piersi, że: „Będzie, będzie zabawa…”
Po tym jest jeszcze zakończenie w postaci „Po Morze”. Wygaszający tekst z ukojną muzyczką jest adekwatny do zamknięcia tego albumu, ale darowaliby już to przedłużanie. Dwa razy wydaje się, że to już koniec, a jednak się okazuje, że jeszcze tam coś brzdąka. No, ale wreszcie kończy się nawet tak długa płyta.
„Pieśni Pół/nocy” to specyficzna propozycja, do której nie należy podchodzić w sposób wyłącznie muzyczny. Jak ktoś poszukuje lekkiej lektury i chce sobie po prostu posłuchać muzyczki, to może być zawiedziony. Do odbioru takiego rodzaju twórczości trzeba mieć w sobie naturę poszukiwacza i oczekiwać czegoś więcej, czegoś innego. Może nie będzie się do tego wracać nie wiadomo ile razy, ale coś się odkryje i czegoś można się dowiedzieć. To taka alternatywna lekcja historii dla zaawansowanych.
Tracklista:
01. Vandalia Incognita
02. Dens Makabreska
03. Z Chełmińskiego
04. Stuch
05. Zëmia
06. Syreny
07. Og?
08. Hela
09. Wionek
10. Łopi
11. Żona I Ksiądz
12. Stulla Mannaz
13. Bagienna Królowa
14. Zabôczono Matka
15. Zdziczenie Obyczajów Kaszubskich
16. Z Zakrzówka
17. Feretronem Być
18. Scynanie Kani
19. Ścinanie Kani
20. Wrëjowanié
21. Bóstwa
22. Po Morze
Wydawca: Karrot Kommando (2017)
Ocena szkolna: 4+
